CHƯƠNG 16.
VIỆC RIÊNG VIỆC CHUNG
Làm nhà và con gái lấy chồng
Sau mấy năm đi làm, con gái tôi đã gặp một “tình yêu sét đánh”. Chỉ sau một thời gian ngắn, hai đứa đã thành vợ thành chồng, đúng là duyên số thật. Lúc đang yêu nhau, chưa cưới, con gái tôi đã quyết định dùng toàn bộ số tiền mình có được do tích lũy, tiết kiệm, làm thêm khi còn ở Liên Xô và về đây làm ở công ty nước ngoài được trả lương cao, để mua nhà cho mẹ và các em. Hoa bảo: “Con không biết rồi cuộc đời sẽ thăng trầm ra sao, con muốn bà, mẹ và các em đỡ khổ, nên biếu mẹ toàn bộ số tiền con hiện có để mua nhà. Như thế con sẽ rất thanh thản kể cả khi con nghèo khó. Còn nếu để lại, một là con tiêu hết đi, hai là không tiêu mà biếu mẹ sau thì có thể có sự hiểu lầm là con dùng tiền của chồng, của gia đình nhà chồng mang về bên ngoại”. Hoa còn tâm tình cởi mở không giấu giếm với chồng chưa cưới về việc này. Tôi nghe con nói mà xúc động vô cùng. Sự xúc động ấy không nói được thành lời. Chỉ biết rằng từ đáy lòng mình, tôi biết ơn con gái, biết ơn MQ, và tôi xúc động không phải đơn thuần vì con đã trao cho tôi một tài sản lớn đầu đời của nó.VIỆC RIÊNG VIỆC CHUNG
Làm nhà và con gái lấy chồng
Rồi hai mẹ con đi tìm kiếm nhà, mãi mới được một chỗ ở đường Bạch Đằng, phía bờ sông Hồng. Cả nhà và đất rộng 80 m2. Nhà hai tầng mặt bằng chừng 50 m2, xây đơn giản, nhà vệ sinh ở cách riêng ngoài sân. Nhưng với chúng tôi, đó là ngôi nhà lí tưởng lắm. Tôi thăm mấy gian phòng rồi tự tưởng tượng xem me tôi ở phòng nào với tôi, chỗ nào cho chị em Hoa, cho Tuấn…Tôi và Hoa đều kết ngôi nhà này, nên người ta yêu cầu bao nhiêu cây vàng thì Hoa không kì kèo, coi như đồng ý ngay và chỉ xin lại một cây gọi là lộc. Nhà chủ bằng lòng. Hai bên thỏa thuận nhanh chóng vui vẻ. Bà chủ nhà hẹn ngày đặt cọc ba cây vàng, và từng bước làm giấy tờ. Mẹ con tôi cẩn thận xem giấy tờ, đây là ngôi nhà bà đứng tên chủ sở hữu một mình. Tôi đã hỏi bà, các con bà có ủng hộ mẹ không hay có vấn đề gì khó khăn trong nội bộ gia đình không, bà bảo chả có vấn đề gì. Chồng bà mất rồi, các con có nhà riêng cả, bà ở có một mình thôi, nay bán đi rồi bà thu xếp.
Hai mẹ con đúng hẹn, chuẩn bị mua vàng đặt cọc từ hôm trước. Sáng hôm sau, Hoa đưa tôi đi. Trước khi ra khỏi nhà, tôi thắp hương khấn MQ, tôi nói với anh đại ý là con gái mua nhà để mẹ con, bà cháu ở cho thoải mái hơn, xin anh phù hộ cho công việc mua bán trôi chảy làm giấy tờ thuận lợi. Tôi chưa đi ngay, bao giờ cũng thế, thắp hương có vội mấy cũng phải chờ một lúc. Chẳng cần đợi lâu, hương tắt ngấm luôn. Đây là lần đầu tiên có hiện tượng lạ này. Bình thường thì hương thắp lên cũng có thể bị tắt phải thắp lại, vì nhiều khi nó bị ẩm, chất lượng kém. Nhưng bàn thờ MQ, tôi mua một loại hương riêng từ Bắc Ninh đem về, rất nhỏ, thơm, và châm là bén và cháy hết, 100%. Nên thấy vậy, tôi rất ngạc nhiên và ngỡ ngàng, nhưng không nói gì với con gái cả.
Đến nơi, bà chủ nhà đang đợi. Chúng tôi chào bà và hoan hỉ xếp vàng đặt cọc thì bà chủ nét mặt buồn buồn bảo “Tôi xin lỗi hai mẹ con, tôi không bán được, nên không phải đặt cọc gì cả”. Tôi và Hoa đều ớ ra, ngạc nhiên, gặng hỏi, hay là bà muốn thay đổi giá cả (?) Nhưng bà lắc đầu kiên quyết, “tôi không bán nữa vì bọn trẻ nhà tôi …không nhất trí!” Thôi rồi! bữa trước tôi đã cẩn thận hỏi bà, bà khẳng định là không sao mà. Nhưng đành chịu, bà ấy không bán thì chỉ có nước đi về. Mẹ con tôi buồn thiu. Tôi chợt nhớ đến những nén hương tắt ngấm sáng nay.Thảo nào, thôi đúng rồi, MQ báo trước đó: không mua nhà này được! Cũng bởi mua nhà không thành, nên Hoa mới nghĩ ra phương án khác, và hỏi tôi:
- Hay là mẹ xây nhà ở Cổ Nhuế được không mẹ?
- Ôi dào, Cổ Nhuế xa lắm, em Hương còn đang đi học…
- Mẹ phải thử chứ, tưởng xa chứ chắc gì đã xa? - Hoa giục giã.
Thế là ba mẹ con (cả Tuấn) đi xe máy đến Cổ Nhuế. Bọn trẻ tính cây số, tính giờ đi từ khu tập thể đến mảnh đất này, rồi tính từ mảnh đất tôi đi làm tới cơ quan mất bao lâu. Tóm lại là thị sát cụ thể thấy rất ổn. Nhanh chóng, cả nhà quyết định dùng số tiền Hoa cho để xây nhà. Chỉ có Tuấn hơi lưỡng lự hỏi: “thế xây nhà là tiền của chị Hoa hay của mẹ? nếu của chị Hoa thì…thôi mẹ ạ”. Tôi buồn cười không nhịn được, “hà hà chả tiền chị Hoa thì tiền nào của mẹ? Con không thích thì thôi, để bà, mẹ với em Hương về nhà mới nhé.” Chú chàng đành cười ngượng nghịu.
Vậy là Hoa hoàn thành ý tưởng giúp mẹ của mình, yên tâm bước sang chặng mới của cuộc đời: LẤY CHỒNG. Đám cưới con gái tôi tổ chức tại Cung Văn hóa Hữu nghị Việt Xô, sau khi làm thủ tục hai gia đình gặp gỡ, và ăn hỏi. Gia đình thông gia tôi vốn ở Hà Nội, nhưng chuyển vào Sài Gòn đã lâu (1989), nên nay làm đám cưới cho con trai thì chỉ ra Hà Nội ít ngày. Về phía nhà gái, bạn bè dự đa phần là bạn bè tôi, còn bạn MQ thì ít thôi. Tôi không dám mời bạn MQ thật nhiều vì sợ không chịu nổi sự lạc lõng của mình trong một đám đông ngập đầy kỉ niệm ngày xưa. Tôi mặc áo dài truyền thống, màu xanh lam thẫm có thêu hoa, tóc uốn dài. Anh Thơ, anh cả của MQ từ Sài gòn ra dự, nên mấy mẹ con cũng thấy đỡ tủi thân. Vợ chồng Thanh Hoa Quang Anh đã chung sống hạnh phúc, và vào lúc tôi viết quyển sách này, các cháu đã có hai con, một trai 14 tuổi học lớp 9 - chuyên Toán Hà Nội Amsterdam và một gái 11 tuổi học lớp 6 - chuyên Quận Cầu Giấy.
Trở lại chuyện làm nhà. Nó được triển khai chớp nhoáng. Hoa có người bạn vừa xây nhà xong, giới thiệu một cậu kiến trúc sư thiết kế cho. Tôi gặp gỡ, bàn bạc tí chút đã thấy thích rồi. Cũng là cái duyên, cậu ta thiết kế hồ sơ A, đưa tôi xem, chỉ chỉnh lại một chút, không quá lớn, rồi tới thiết kế hồ sơ B chi tiết tất cả chỉ trong hơn một tháng trời. Tôi hoàn toàn thỏa mãn. Kế đó, tôi thuê một kĩ sư xây dựng đang làm cao học tại Hà Nội, do con rể mách, làm giám sát trong ba tháng xây thô, nhờ một chú hàng xóm lo quản lí vật tư, gọi hộ gạch đá xi măng…còn tôi thì tự lo mua thép, đá cầu thang, gạch lát nhà, hoàn thiện nội thất; riêng sắt làm cửa sổ thì con rể đi tìm mẫu và gọi hộ. Thi công thì tôi kí hợp đồng với một đội xây dựng thật trẻ, người Hà Tây. Hồi đầu, cậu đội trưởng còn thắc mắc hỏi tôi sao lại chịu thuê họ khi họ quá trẻ. Tôi cười bảo thì các cháu trẻ làm mới khỏe, nhanh và năng động chứ sao.
Tôi kể chuyện dự định xây nhà cho các anh của chồng ở trong
Thế là tôi lao vào cuộc xây nhà mê mải say sưa, nhưng tuyệt nhiên không nghỉ việc cơ quan một buổi nào. Làm lễ khởi công, đổ trần, và sau này hoàn thành tôi đều phải nhờ anh Liên (người bạn cùng Vụ cũ mà trước đây sửa hộ tôi cái trần nhà dột ấy), thay tôi cho hợp tuổi. Ấy là ông thầy địa lý khuyên thế. Trưa đến, tối về, chủ nhật là tôi nhúng mình thực sự vào nó, khi thì thức đêm xem thợ đóng cọc, đổ móng, đến tưới thêm nước vào những bức tường mới xây, rồi đãi thợ những đồ ăn giản dị nhưng tình cảm và rất quan tâm. Khi thì đi tìm nơi nào bán thép chất lượng giá cả phải chăng, lúc thì lọ mọ tìm mua tận nhà máy các đống than xỉ đổ vào trần cho cách âm và cách nhiệt. Bây giờ làm nhà tôi mới biết thế nào là đổ trần với dầm lộn lên trên hay dầm đâm xuống dưới, biết làm ô văng to dài thì nở tiền ra đến thế nào. Rồi còn đi đặt cửa nữa chứ. Với cửa gỗ, tính toán chỗ nào gỗ lim, chỗ nào gỗ chò, cửa nào nhôm kính. Đi chọn đá cầu thang, gạch lát nền, lát nhà vệ sinh thì lắm kích cỡ chủng loại màu sắc, tôi chỉ thích đồ thật tốt mà lại không đắt tiền. Tóm lại là làm gì cũng phải điên đầu tính toán cân đối sao cho không quá tốn kém mà chất lượng không đến nỗi nào. May mà có các bảng tính Excel phát huy tác dụng. Con số chi phí từng khoản mục tương ứng với chủng loại phương án lựa chọn cứ nhảy múa mỗi ngày, khi tăng lúc giảm. Số tiền con gái cho làm được 2/3 ngôi nhà, còn lại 1/3 tôi tự lo và vay mượn rồi cũng xong.
Trong khi làm nhà, tôi đi công tác Philipine mấy ngày, nên giao cho Tuấn trông nom thay mẹ. Lúc đó đang là đoạn trát tường. Thợ phải tập trung làm rất đông. Mặc dù đã để tiền ở nhà cho cu cậu chi mua vật liệu nhưng còn thiếu nên cậu cuống lên gọi điện sang giữa lúc tôi đang chóng mặt và nôn trong toilet một mình. Hôm ấy là chủ nhật, ngày nghỉ. Mấy người bạn cùng đoàn đi chơi hết cả. Tôi thấy mệt nên nằm nhà và căn bệnh cố hữu lại hoành hành. Lễ tân báo lên mà tôi chịu chết, sau rồi ngật ngưỡng vịn cầu thang đi xuống tôi gọi điện về cho con, bảo con vay tạm chú hàng xóm trông nom vật liệu ấy chứ biết làm thế nào. Thì cũng phải trải qua một chút gì căng thẳng chứ, với thằng con trai duy nhất của tôi, trong một việc lớn thế này: mẹ xây nhà tầng phần lớn bằng tiền của chị gái!
Tôi làm nhà, và mọi người đều rất ngạc nhiên. Tôi bảo đến tôi còn bất ngờ nữa là, vì bỗng nhiên, con gái cho tiền, mua nhà không thành nên xây nhà. Còn xây nhà trên đất Cổ Nhuế này, và vi sao có đất lại là một câu chuyện khác. Từ khi MQ chưa đi Liên Xô, cả nhà (me và các chị) đã kí giấy xác nhận cho vợ chồng tôi và chị Thùy Trinh sở hữu phần nhà đất ở chợ Trời của bố mẹ để lại, chia đôi cho hai chị em, trong đó, chúng tôi sử dụng ngôi nhà vẫn ở lâu nay và phần bếp, nhà xe liên quan, còn chị tôi thì dùng phần đất ngày xưa là cái nhà tôn mà hai đứa hay phơi khoai lang luộc ấy. Chị tôi lại bán đi một nửa lấy tiền làm nhà ba tầng nhỏ. Khi MQ mất, cơ quan phân cho căn hộ tập thể, me tôi bảo tôi cứ giữ lấy phần nhà chợ Trời này, bao giờ các cháu lớn lên có tiền sẽ xây lại mà ở cho đàng hoàng. Nhưng tôi đã không giữ mà xin phép me cho bán đi, tôi được hưởng một nửa, còn một nửa chia chung mọi người trong gia đình, vì tôi nghĩ “lộc bất khả hưởng tận”, và chị Kim Thanh nghèo nhất nhờ số tiền được chia đã có thể xây lại ngôi nhà nhỏ, cơi nới lên gác sép thêm diện tích để mấy mẹ con đỡ khổ. Số tiền một nửa phần tôi được dùng để thu vén cho kinh tế gia đình và thu xếp trả nợ mảnh đất Cổ Nhuế mà tôi và vợ chồng anh Nghiệp mua chung, mà chính tại nơi đây, MQ cùng tôi và hai cháu Tuấn Hương đã từng chụp hình tết, khi chúng tôi đến dự đám giỗ chị Hiền Thục năm nào. Không biết có phải vậy không, mà MQ xui khiến mấy mẹ con quay lại để xây nhà, chứ không đi mua vu vơ ngoài bờ sông nữa. Vậy là sau sáu tháng trời ròng rã, ngôi nhà mới của chúng tôi đã hoàn thành, trên một diện tích đất 180 m2, nhà hai tầng rưỡi, diện tích xây dựng 90 m2 +75m2+25m2. Nhà tôi có bàn thờ gia tiên hai họ, tôi thờ MQ ở một bàn thờ riêng, cạnh giường trong phòng tôi, chứ không ghép chung. Tôi ở tầng nào thì chuyển bàn thờ MQ đi theo tầng ấy nếu như có sự thay đổi. Tôi đặt bàn thờ MQ phía trên một cái tủ nhỏ bằng gỗ lim ngày xưa anh Hồ Quảng tự đóng rồi tặng vợ chồng tôi. Khi còn sống, MQ thích nó lắm. Mấy chục năm rồi, tủ chỉ bạc màu chứ vẫn còn chắc chắn. Tôi bỏ vào tủ bộ quần áo của bố MQ mà Hoa mang về làm kỉ niệm, cùng một ít giấy tờ của chồng, quyển lưu niệm hình chụp đám tang MQ tại Nga và sổ tang tại Hà Nội. Bằng phó tiến sĩ, sau khi MQ mất 15 năm, mới được một đồng nghiệp chuyển đến tay tôi, và tôi đặt trên bàn thờ anh, ngậm ngùi. Trong số giấy tờ của chồng tôi, có một tờ giấy xác nhận của học viện, nơi anh dạy học đến cuối đời, là anh "không có tài sản gì để lại". Đã có thời gian, thi thoảng tôi giở đi giở lại tờ giấy này, đọc mãi, không hẳn buồn, mà chỉ là lâng lâng một cảm giác bùi ngùi xen với niềm kiêu hãnh thầm kín, tài sản của anh để lại tôi đã giữ hết rồi còn gì :TÌNH YÊU VÀ NHỮNG ĐỨA CON CỦA CHÚNG TÔI.
Về sau, có một đợt phân đất không biết có phải cuối cùng của đơn vị MQ không, bạn bè báo tin và khích lệ tôi làm đơn xin. Đơn vị đã cấp cho tôi một mảnh đất 50 m2 ở một vùng ngoại thành Hà Nội. Nơi đây, đồng nghiệp của anh đã xây nhà lên gần hết, thành một khu tập thể hoành tráng. Chỉ có mảnh đất của tôi trong số ít ỏi còn lại là để trống, tôi nhờ bạn anh ở khu đó xây mấy mét nhà cấp 4 để gọi là có chỗ đi lại thắp nhang thờ thần linh thổ địa. Tôi muốn trao lại mảnh đất này cho Hoa, con gái tôi. Hoa xứng đáng nhận kỉ niệm tài sản của bố MQ để lại thay cho mảnh giấy xác thực “vô sản” ngày nào. Rồi Hoa muốn chuyển đổi vùng đất khác, tôi đồng ý và kí giấy bán trao toàn bộ số tiền này để con tôi làm việc chuyển đổi theo ý nó. Nhân bản bức hình chụp MQ trước khi mất lại được rong ruổi lên đường. Tôi lưu luyến đất cũ, nhưng nhẹ lòng vì thực ra cứ mỗi lần đến khu tập thể ấy, tôi chịu không nổi khi gặp lại những đồng nghiệp (đã quen biết hoặc chưa quen) của MQ, mặc dù tôi vẫn cứ phải nói nói cười cười với anh em, chứ không thể mang bộ mặt u sầu tăm tối ra mà tra tấn họ - những con người chân chất như chồng tôi vậy.
Ngôi nhà tập thể nơi tôi làm giỗ đầu MQ, quá cũ nát, và nhà tôi chuyển về nhà mới không tiện quản lí nó nữa, nên tôi bán đi cho con gái út gửi tiết kiệm tự quản lí để có thêm tiền mà học thi đại học, học tiếng Anh, học đại học sau này. Nghĩ lại cũng tiếc vì ngày ấy bán thật rẻ, chẳng được bao nhiêu. Nhưng thôi, mọi chuyện run rủi đều là…Trời định, tôi luôn bằng lòng với những “toan tính” giản đơn miễn là vì các con, vì người thân mà thôi.
Chia tay bạn
Trở lại chuyện bạn Phi: Sau ngày lủng củng vì xem kịch về muộn, Phi và tôi vẫn thân nhau và tôn trọng nhau. Những lúc đi công tác xa, chúng tôi thường viết thư cho nhau. Phi chỉ sợ tôi buồn mà lao vào công việc mải mê quá sức, còn tôi thì lúc nào cũng ngại rằng Phi cứ phải chia sẻ nỗi nhớ, tình thương cho một người bạn khác giới là tôi; và tôi tự ái một cách thầm lặng, nên tôi rất khổ. Cho tới một ngày, ngày 8/3 năm 1996, buổi trưa trong lúc nghỉ làm, Phi rủ tôi đi mua hoa để bạn tặng tôi và vợ. Hai tên đi mãi, không thấy hoa bán ở đâu cả, hay là đi muộn nên hết rồi? Vô lí quá! Đang nghĩ thế thì đến đường Giảng Võ, chúng tôi gặp một bà bán hoa rong bằng xe đạp. Chỉ còn ít bông hồng nhung thôi. Hoa cành dài, chỉ để một bông vào trong giấy bóng kính làm quà tặng chị em. Đây cũng là loại hoa tặng đỡ tốn tiền nhất, nên tôi bảo Phi dừng lại mua. Tôi chọn dùm Phi một bông đẹp nhất trong số đó mang về tặng vợ. Bông hoa này tươi tắn, nở chúm chím, trông còn duyệt được. Số hoa còn lại, tất cả đều lôm nhôm, bông thì có vẻ đang tàn, bông thì có vết bầm dập, nhưng tôi cũng lấy đại một bông để làm quà Phi tặng tôi. Phi thì không để ý, Phi tin tưởng quyết định và lựa chọn của tôi mà, còn tôi không muốn có lựa chọn nào khác. Mang về, tôi lặng lẽ vứt ngay bông hoa đó đi. Tôi chấp nhận tình cảm sự quan tâm của bạn, nhưng tôi không chấp nhận cái sự đại tiện của cả tôi và của bạn. Ngay hôm đó, tôi đã ngầm quyết định, từ lúc này, tôi và bạn không còn tồn tại tình thân đặc biệt nữa.
Tôi rất biết ơn bạn, Phi ơi! Trong những giờ phút đớn đau nhất của cuộc đời tôi mất MQ, bạn đã dành cho tôi những ánh mắt đầy thương cảm mặc dù bạn chỉ im lặng một mình làm những việc nho nhỏ giúp tôi. Bạn đã không quản ngại những buổi trưa hè nắng gắt cùng tôi vào mộ MQ với bàn tay nắm chặt tay tôi như truyền cho tôi một sức mạnh diệu kì, tôi làm sao quên được? Trên những chặng đường công tác xa nhà, những dòng thư của bạn bao giờ cũng là nguồn động viên tôi hăng say làm việc quên bớt nỗi buồn và là lời nhắc tôi nhanh chóng trở về với mẹ già và đàn con ngày đêm trông đợi, về để ban thờ MQ lại được ấm vì những nén nhang và những trái cây hay món quà gì nho nhỏ tôi mang về bày lên khấn người đã khuất. Bạn đã đem lại cho tôi lòng dũng cảm để sống tiếp và chôn dần nỗi đau bất hạnh vào đáy lòng sâu thẳm của riêng mình, bạn đã cho tôi nghiệm ra rằng lòng tin vào cuộc đời, vào con người sẽ phải còn mãi mãi. Vậy là quá đủ rồi, mấy năm trời qua, tôi cứng cỏi, và đã vượt lên. Nhưng hôm nay đây, chúng ta không còn “duyên tri kỉ” nữa! “Thượng đế” đang xui khiến tôi hãy xa dần bạn, và bông hoa 8/3 kia chỉ là cái cớ mà thôi, có phải thế không? Chúng ta sẽ không phải quá quan tâm đến nhau, thân nhau đặc biệt làm gì Phi ạ. Nhưng chúng ta, cả Loan nữa mãi mãi vẫn còn là bạn tốt của nhau. Và…lòng tôi thanh thản vô cùng. Thế đấy, chẳng ai tuyên bố điều gì, chẳng ai than thở điều gì cả, hai chúng tôi cứ lặng lẽ xa nhau như một lẽ thường của định mệnh.
Trở lại chuyện bạn Phi: Sau ngày lủng củng vì xem kịch về muộn, Phi và tôi vẫn thân nhau và tôn trọng nhau. Những lúc đi công tác xa, chúng tôi thường viết thư cho nhau. Phi chỉ sợ tôi buồn mà lao vào công việc mải mê quá sức, còn tôi thì lúc nào cũng ngại rằng Phi cứ phải chia sẻ nỗi nhớ, tình thương cho một người bạn khác giới là tôi; và tôi tự ái một cách thầm lặng, nên tôi rất khổ. Cho tới một ngày, ngày 8/3 năm 1996, buổi trưa trong lúc nghỉ làm, Phi rủ tôi đi mua hoa để bạn tặng tôi và vợ. Hai tên đi mãi, không thấy hoa bán ở đâu cả, hay là đi muộn nên hết rồi? Vô lí quá! Đang nghĩ thế thì đến đường Giảng Võ, chúng tôi gặp một bà bán hoa rong bằng xe đạp. Chỉ còn ít bông hồng nhung thôi. Hoa cành dài, chỉ để một bông vào trong giấy bóng kính làm quà tặng chị em. Đây cũng là loại hoa tặng đỡ tốn tiền nhất, nên tôi bảo Phi dừng lại mua. Tôi chọn dùm Phi một bông đẹp nhất trong số đó mang về tặng vợ. Bông hoa này tươi tắn, nở chúm chím, trông còn duyệt được. Số hoa còn lại, tất cả đều lôm nhôm, bông thì có vẻ đang tàn, bông thì có vết bầm dập, nhưng tôi cũng lấy đại một bông để làm quà Phi tặng tôi. Phi thì không để ý, Phi tin tưởng quyết định và lựa chọn của tôi mà, còn tôi không muốn có lựa chọn nào khác. Mang về, tôi lặng lẽ vứt ngay bông hoa đó đi. Tôi chấp nhận tình cảm sự quan tâm của bạn, nhưng tôi không chấp nhận cái sự đại tiện của cả tôi và của bạn. Ngay hôm đó, tôi đã ngầm quyết định, từ lúc này, tôi và bạn không còn tồn tại tình thân đặc biệt nữa.
Tôi rất biết ơn bạn, Phi ơi! Trong những giờ phút đớn đau nhất của cuộc đời tôi mất MQ, bạn đã dành cho tôi những ánh mắt đầy thương cảm mặc dù bạn chỉ im lặng một mình làm những việc nho nhỏ giúp tôi. Bạn đã không quản ngại những buổi trưa hè nắng gắt cùng tôi vào mộ MQ với bàn tay nắm chặt tay tôi như truyền cho tôi một sức mạnh diệu kì, tôi làm sao quên được? Trên những chặng đường công tác xa nhà, những dòng thư của bạn bao giờ cũng là nguồn động viên tôi hăng say làm việc quên bớt nỗi buồn và là lời nhắc tôi nhanh chóng trở về với mẹ già và đàn con ngày đêm trông đợi, về để ban thờ MQ lại được ấm vì những nén nhang và những trái cây hay món quà gì nho nhỏ tôi mang về bày lên khấn người đã khuất. Bạn đã đem lại cho tôi lòng dũng cảm để sống tiếp và chôn dần nỗi đau bất hạnh vào đáy lòng sâu thẳm của riêng mình, bạn đã cho tôi nghiệm ra rằng lòng tin vào cuộc đời, vào con người sẽ phải còn mãi mãi. Vậy là quá đủ rồi, mấy năm trời qua, tôi cứng cỏi, và đã vượt lên. Nhưng hôm nay đây, chúng ta không còn “duyên tri kỉ” nữa! “Thượng đế” đang xui khiến tôi hãy xa dần bạn, và bông hoa 8/3 kia chỉ là cái cớ mà thôi, có phải thế không? Chúng ta sẽ không phải quá quan tâm đến nhau, thân nhau đặc biệt làm gì Phi ạ. Nhưng chúng ta, cả Loan nữa mãi mãi vẫn còn là bạn tốt của nhau. Và…lòng tôi thanh thản vô cùng. Thế đấy, chẳng ai tuyên bố điều gì, chẳng ai than thở điều gì cả, hai chúng tôi cứ lặng lẽ xa nhau như một lẽ thường của định mệnh.
Quan hệ quốc tế
Cơ quan nói chung và Trung tâm tôi nói riêng tiếp tục được phát triển trên cơ sở hiện đại hóa ngành với sự trợ giúp dài hạn của dự án Sida Thụy điển. Bởi vậy chuyên gia Thụy điển sang nhiều, trong đó có hai chuyên gia làm việc luôn tại Trung tâm và một số chuyên gia sang công tác ngắn hạn. Làm việc với họ, chúng tôi học được rất nhiều, từ phương pháp làm việc, cách xây dựng dư án, viết dự án, trình bày thuyết phục, kiểm tra giám sát triển khai công việc theo mục tiêu ngắn và dài hạn. Chuyên gia phải đi một số địa phương khảo sát, và Sếp cử tôi dẫn họ đi. Vì vậy tôi lại rong ruổi đường trường, và có những kỉ niệm vui buồn khó quên.
Một lần tôi đi Thái Nguyên cùng hai chuyên gia. Một ông để quên hộ chiếu nên vào khách sạn (nhà nước), họ không chịu. Ông ấy biết là mình thiếu sót rồi, nhưng quay lại Hà Nội để lấy giấy tờ thì mất công quá, nên tôi trình bày với khách sạn rằng chúng tôi thuộc một đoàn công tác ở cơ quan trung ương, tôi đã gọi điện về cơ quan địa phương nhờ bảo lãnh, nhưng mãi vẫn chưa dàn xếp xong. Thế là chuyên gia nổi cáu, họ cự tôi sao không thuê khách sạn tư nhân, mà cứ nhất định phải vào khách sạn nhà nước? Chả là vào tư nhân thì chủ dễ thông cảm hơn, chỉ cần để giấy tờ của một người đại diện là đủ. Tôi ú ớ chỉ giải thích chung chung là ở đây an toàn hơn, nhưng thôi họ đã quyết chí thì tôi cũng đưa sang khách sạn tư nhân vậy. Tất nhiên là chả có chuyện gì, nhiều khi chỉ là thói quen thôi. Có điều là, nếu xảy ra chuyện gì bất thường, thì ở một nơi kiểm tra gắt gao chắc cũng sẽ được giải quyết nhanh chóng, và tôi đỡ trách nhiệm hơn, bởi vì tôi phải lo nhiệm vụ bảo vệ chuyên gia nữa chứ. Cũng không phải vô cớ mà ông chuyên gia nọ khó chịu khi vào khách sạn nhà nước, ông ấy rất ác cảm vì đã đi nơi khác nhiều rồi, ở khách sạn tư thì cần gọi gì, ăn sáng điểm tâm thế nào, loáng một cái là xong, còn khách sạn nhà nước thì thật to, người phục vụ rõ nhiều, cứ đi qua đi lại mà đợi được một bát phở buổi sáng còn là mệt lắm, lâu lắm.
Làm việc buổi sáng xong, lãnh đạo và tổ chức đãi tiệc đoàn, các món đặc sản chế biến từ con cầy hương. Nhưng chỉ có một chuyên gia sài, vừa nhâm nhi vừa suy nghĩ, còn một ông thì từ chối hẳn, nên phải gọi cho ông ấy vài món thịt gà, dưa chuột, khoai tây rán gì đấy. Ông ta nhẩn nha kể chuyện: “Ngày xưa hồi bố tôi còn sống, ông dễ tính lắm chứ không khó khăn gì. Tuy nhiên, bố tôi chỉ ăn những thứ biết rõ nguồn gốc của nó, và cách chế biến. Ví dụ, quả dưa chuột thái ra ăn sống, khoai tây thái miếng ra rán, đùi gà mua ở siêu thị mang về luộc hoặc chiên…chứ tự nhiên có những món là lạ thì chịu không dám ăn…” Rồi ông ta kết luận “mà tôi thì giống tính bố tôi!!!”. Thảo nào mặc cho chủ nhà ra sức ca ngợi món đặc sản, rằng con cầy hương là loài quí hiếm lắm (không phải là chó đâu!), không phải lúc nào nhà hàng cũng có sẵn…nhưng chuyên gia thì dửng dưng nghe, cười tủm tỉm và cứ việc say sưa chén thịt gà khoai tây thêm chút cơm trắng!
Lần khác, chúng tôi vào Nghệ An. Chuyên gia nhận phòng xong, kiểm tra ngay mọi thứ, phát hiện thấy vòi nước hỏng và toilet tắc ở một phòng. Họ kéo ra lễ tân và kêu um lên, yêu cầu đổi phòng ngay. Không may các nhân viên chưa giải quyết được kịp thời, thế là ba ông đỏ mặt tía tai giận dữ. Thấy tôi chỉ ôn tồn nói với mấy cô bé và nhắc các em khẩn trương hơn, thái độ có vẻ hòa bình, mấy ông cáu luôn với tôi “Này madam Thư, bạn không được hiền thế đâu nhé. Bọn này bậy quá, phải cho chúng nó một trận, ấm ớ là đi ngay khách sạn khác chứ!”. Tôi cũng sợ luôn, vì tuy đã làm việc với họ lâu lắm rồi, mà tôi chưa bao giờ chứng kiến sự nổi nóng điên cuồng của họ đến thế. Nhất là ông cố vấn trưởng, phải nói là mọi khi ông ấy hiền đến mức không thể hiền hơn, cực kì tình cảm, điềm đạm, mà nay ông ấy thành một người khác hẳn. Thì ra, họ quen với mọi sự nghiêm túc, có trách nhiệm và không thể tắc trách, đại khái, còn “quân ta” thì cứ phải từ từ, rồi thì cũng đổi phòng khác mà.
Cho tới một lần sau đó chừng nửa năm, chúng tôi tới một khách sạn khác, cũng gặp phải tình trạng tương tự. Lần này, chưa cần để chuyên gia nổi nóng, tôi đã đỏ mặt tức giận và gay gắt yêu cầu khách sạn cho người đi sửa rồi. Và mặc dù không biết tiếng Việt, mấy ông chuyên gia vẫn hiểu tôi đang nói gì, rồi các ông ấy cười vừa hiền lành vừa dí dỏm bảo tôi “Hôm nay mới đúng là Madam Thư đây. Bạn đã thay đổi, theo chiều hướng đúng đó. Không thể hiền mãi được đâu!!!” Nghe vậy tôi hơi ngượng và buồn cười, chứ không lạ, vì tôi vẫn biết rất rõ cái mệnh “TÍCH LỊCH HỎA” của mình, có điều mọi khi thì tự kiềm chế, còn bây giờ “lây” tính mấy ông, nên tôi bùng phát tự nhiên, thế thôi.
Mỗi lần đi công tác ở đâu, chuyên gia quen yêu cầu tôi đi với họ rồi và Sếp cũng quen cử tôi đi. Một số lớp đào tạo chuyên gia giảng, hoặc hội thảo tôi cũng được yêu cầu đi dịch trực tiếp. Ở lớp đào tạo thì không có vấn đề gì, đã là chuyên môn sâu thì tha hồ yêu cầu chuyên gia trình bày lại, giảng giải kĩ, học viên thầy giáo thoải mái tranh luận nhau cho ra nhẽ. Nhưng ở hội thảo, có khi tới hàng trăm người, thì tôi không bao giờ bị vấp váp khi dịch từ Việt sang Anh. Các lãnh đạo, các chuyên gia trong nước, cán bộ chuyên viên muốn nói trời nói đất gì (ý tôi muốn nói trong phạm vi chuyên môn của hội thảo thôi, chứ lanh tanh bành sang lĩnh vực khác, là tôi ngọng ngay!) tôi cũng dịch đuổi theo thoải mái, và không bao giờ cảm thấy lúng túng trục trặc. Nhưng khi nghe chuyên gia trình bày, tôi dịch Anh sang Việt, thì có lúc tôi bí, tai ù cả lên, không hiểu thật rõ ông ta nói gì. Với mạch đang bốc, và để khỏi mất thời gian, tôi cứ dịch ào đi để bắt đầu từ câu sau quay lại tự tin và làm chủ hơn. Nhớ lại, tôi thấy thông cảm với ai gặp sự cố trong khi dịch, chứ không phải bào chữa cho mình. Dịch ào thế là không đúng rồi, là sai rồi, nhưng thực sự tôi không bao giờ có ý coi thường người nghe cả. Và may là chuyên gia luôn hài lòng, nên tôi đỡ áy náy. Chỉ những bản báo cáo viết bằng tiếng Anh, tôi biết là mình viết còn kém lắm, nên tôi luôn đưa sản phẩm của mình nhờ chuyên gia sửa lỗi hộ rồi mới nộp đi. Qua đó, tôi học được nhiều hơn. Nhưng nhiều cũng chẳng ăn thua gì, bản chất là tôi viết kém, thế thôi. Ở Trung tâm, các em các cháu trẻ dần dần cũng tiến bộ nhiều về tiếng Anh vì có điều kiện làm việc trực tiếp với chuyên gia trong chuyên môn. Tuy nhiên, có những kĩ sư chương trình rất giỏi mà ngoại ngữ yếu thì thiệt thòi, vì muốn đi nước ngoài phải thi kiểm tra tiếng Anh. Tôi luôn khích lệ họ tránh mặc cảm, và phải mạnh dạn. Một lần tôi được các Sếp cử đi Úc. Tôi chưa tới Úc bao giờ, nhưng đã đề nghị cho một cậu đi thay. Nói bằng lời trực tiếp chưa ổn, tôi phải viết giấy chính thức, và động viên cậu tích cực lên. Kết quả là sau chuyến đi này, cậu thay đổi nhiều, sau được đi nữa không khó khăn gì. Dịp ra nước ngoài làm việc với bạn, tôi giao cho nhân viên tập dịch những đoạn nào đó để họ mạnh dạn tự tin hơn. Hoặc trong các hội thảo phần thảo luận, tôi khuyến khích các bạn trẻ đảm nhận một phần, cho quen. Tôi biết, tôi sẽ già đi, không ôm đồm, “đại tiện” mãi được.
Năm 1998, anh Tự giám đốc, Lý - trưởng phòng kĩ thuật và tôi đi công tác tại Thụy điển và Pháp mười ngày theo dự án. Tôi làm phiên dịch. Thời gian ở Thụy Điển là chính. Nhớ lại ngày đầu tiên gặp gỡ, Sếp Thụy điển tiếp chúng tôi và ông cắm hai lá cờ nhỏ hai phía, quốc kì Thụy điển và Việt Nam. Ông nói ngậm miệng như người Anh vậy, nét mặt lạnh lùng khiến tôi cũng hoảng, sau dần dần thấy ông ấy rất khôi hài, nên bớt lo và thoải mái hơn.
Ngày nào chúng tôi cũng làm việc hai buổi, luân phiên qua một số đơn vị nghiệp vụ rồi làm kĩ với các đơn vị công nghệ thông tin. Giờ nghỉ giải lao, chúng tôi có thể vào phòng căng tin ở ngay cùng tầng, để uống sữa, cà phê, chè đủ loại, để ăn chút bánh ngọt hoàn toàn miễn phí. Ở đây họ tổ chức thế thật là tiện lợi, tiện cho bạn bè có thể ngồi với nhau chuyện trò vui vẻ, kể cả nhắn nhủ tâm tình trong chốc lát những việc cần và gấp gáp.
Chỗ ở bạn bố trí cho chúng tôi thật dễ chịu, gần cơ quan. Chúng tôi có thể đi bộ thong thả trên những con đường ngập tràn lá vàng lá đỏ rơi bay xào xạc, trong một cảm giác yên bình. Đi đường, tới ngã tư đèn xanh đèn đỏ, người đi bộ bao giờ cũng được ưu tiên nhất. Nếu bạn đang phải dừng vì đèn đỏ mà lại muốn qua đường ngay, thì bạn nhấn nút ra hiệu, đèn đổi sang xanh ngay và bạn được như ý. Đi ở đâu, không có đèn hiệu giao thông thì bạn luôn được các loại xe dừng lại nhường đường để bạn đi trước. Thủ đôStockholm
Kì này sang đây, chúng tôi được hai chuyên gia (vốn cùng làm việc dài hạn ở trung tâm) dẫn về thăm gia đình của họ. Một ông có bố mẹ già sống với nhau tại một ngôi nhà rộng rãi và khuất nẻo thuộc thành phốOrebro
Một lần, họ dẫn chúng tôi dạo quanh siêu thị lớn. Tôi loay hoay tra tìm giá định mua một cái máy hút bụi nho nhỏ. Tôi sáng mắt lên khi thấy nó quá rẻ. Chuyên gia tiến lại gần, xem tôi định mua gì, ông ấy nhìn một lát rồi cười và bảo, máy của Trung Quốc đấy, không phải của Thụy điển đâu. Mắt tôi liền cụp xuống, không dấu được nỗi thất vọng. Tôi hỏi bạn sao biết vậy trong khi tôi chưa tìm ra chữ nước nào sản xuất. Ông ta cười và bảo: “Chỉ nhìn giá là biết thôi!” Sau rồi, chúng tôi cũng chỉ ngắm nhìn cho biết chứ không mua được gì cả. Nhưng trước khi ra khỏi cửa hàng, tôi gắng tìm một thứ gì đó của Thụy điển để mang về làm kỉ niệm. Tìm lâu lắm, tôi mới nhặt một cái móc treo nhỏ gắn tường, vậy mà tốn tới hơn chục đô la. Khi tôi ra quầy trả tiền, ông bạn mới đi theo và cầm cái móc lên xem, xong ông ta tiếp tục cười và bảo tôi: “Cái móc này đúng là hàng Thụy Điển sản xuất, nhìn giá là tôi biết mà!!!” Tôi không dám kể là ở nhà tôi có hàng đống móc rồi, tôi cố chọn móc này để ghi dấu ấn tôi đã sang Thụy Điển, vì sợ ông ta lại vặn sao không tìm thứ gì khác làm kỉ niệm, chả lẽ lại bảo vì tốn tiền quá dù họ thừa hiểu mình là khó khăn và đời sống thấp rồi.
Không mấy khi có dịp sang Châu Âu, Giám đốc Tự nảy ý xong việc sẽ gọi điện hoặc Fax về báo cáo thủ trưởng cơ quan xin ở lại mấy ngày để du ngoạn Hà Lan, Ý…cho biết.Nhưng tôi cản lại, và nói với Sếp: “Nếu chúng ta là nhân viên thì còn có thể. Dù sao xin ở lại là “tiền trảm hậu tấu” rồi, tôi và anh ở trong ban giám đốc cùng với cậu Lý trưởng phòng mà rủ nhau ở lại thì thế nào ấy. Đó là chưa kể ở nhà bao nhiêu việc bận dồn vào mình anh Hòa. Giá như ý nghĩ này của anh có từ hồi chưa đi thì hay biết mấy, chúng ta sẽ báo cáo xin phép trước, may ra mọi người thông cảm mà duyệt thì có phải OK không. Tôi cũng hiểu đây là dịp hiếm có trong đời nhưng không khác được Sếp ạ”. Bây giờ nghĩ lại, đôi lúc tôi thấy ân hận vì không nghe theo sáng kiến của Sếp.
Ở Thụy Điển là chính, chúng tôi chỉ sang Pháp làm việc một ngày liên tục với 7 nhóm chuyên môn từ 9 giờ sáng đến 7 giờ tối và ngủ một đêm tại Paris. Mệt phờ người nhưng tôi rất vui vì cũng biết qua thành phố diễm lệ này, nhưng chỉ nhìn cái bên ngoài của nó chứ không biết cái bên trong. Chúng tôi được dạo qua tháp Eiffen, chụp hình dưới chân chứ không dám đi lên đỉnh, vì tôi đang mệt choáng mà cậu Lý thì lại khuyên,”chị ơi thôi đừng lên cao em sợ chóng mặt lắm” nên thôi luôn. Chỉ khổ thân anh Tự, Sếp của chúng tôi thích lên quá cho biết, mà hai thằng cùng đoàn cứ ngang phè cản lại. Rồi đi qua nhà thờ Đức Bà, dạo bên bờ sông Seine thơ mộng, lòng vòng về khách sạn bụng đói meo, tôi phải chạy ra đường phố tìm mua ít cơm nóng, đùi gà quay cho mấy người dùng tạm.
Chúng tôi thuê hai phòng khách sạn, tôi một phòng và hai ông tướng chung một phòng. Dạo ấy đúng vào dịp hội nghị gì nên khách đếnParis Paris
Trong lúc hai anh em lục tục chuẩn bị, tôi xuống ăn sáng trước để còn giờ mà lo thanh toán, gọi xe rồi hai anh em xuống ăn sau. Trông thế thôi chứ vội ra phết, chúng tôi tất tả ra sân bay trở về với đất nước, gia đình mình, tuy còn nghèo nhưng hẳn là nơi thân thương hơn chốn phồn hoa diễm lệ không phải của mình này.
Trở về, theo kế hoạch của dự án, chúng tôi phải chuẩn bị cho một đấu thầu quốc tế để chọn đơn vị cung ứng phần cứng phần mềm cho mạng máy tính toàn ngành. Khâu chuẩn bị tài liệu làm rất công phu. Phần tiếng Anh, tôi đưa chuyên gia tài liệu 25 trang qui định về hồ sơ thầu thì chuyên gia gửi đi bộ phận có trách nhiệm duyệt phản hồi về tới 7 trang góp ý tỉ mỉ, yêu cầu giải thích từng điểm li ti để họ thật hiểu nhất là những điều khoản phù hợp với điều kiện của nước mình. Chỉ sau khi trao đi đổi lại thật kĩ lưỡng giữa hai bên, sửa đi sửa lại cẩn thận, tài liệu mới trở thành chính thức phát hành. Mọi khâu chuẩn bị, mời thầu, mở thầu, chấm thầu,…đều được làm dưới sự giám sát và tham gia trực tiếp của chuyên gia kĩ thuật. Nhớ lại khi chấm thầu, hai công ty được chọn vào ngang tầm nhau rồi về tất cả các mặt, thì khâu cuối cùng là chuyên gia yêu cầu tháo máy mẫu, xem từng bộ phận bên trong, lập bảng kê đánh dấu, bộ phận ấy do nước nào sản xuất, đánh dấu cộng trừ , để cuối cùng chọn ra người thắng thầu. Chúng tôi rất cảm phục sự làm việc khách quan, vô tư và chặt chẽ nghiêm túc của họ. Vẫn chưa hết, đó là chuyên gia ở đây nhất trí, còn khi qua cơ quan kiểm toán, thì các biên bản phân tích chấm điểm được người có trách nhiệm gọi trao đổi hàng giờ qua điện thoại để chất vấn, và chúng tôi phải phối hợp với chuyên gia sở tại trả lời giải thích trực tiếp.
Đến khi trúng thầu, công ty nọ có nhã ý bố trí một chuyến điSingapore
Ra về, tôi cứ bị ấn tượng mãi về môi trường sạch sẽ vệ sinh tuyệt vời của nước bạn, một “Thụy điển ở Châu Á” (có ai nói như vậy với tôi). Tôi lại ngậm ngùi đau sót nghĩ đến cảnh tượng cứ sau mỗi ngày lễ, ngày hội ở mình, to thì là Quốc khánh, bé thì là Trung thu, thôi thì các cháu học sinh sinh viên (lớp người có văn hóa hẳn hoi) ngồi bừa lên các bãi cỏ ven đại lộ hoặc công viên, ăn uống tùm lum rồi vứt đầy túi nilon, vỏ trái cây, vỏ hộp bánh kẹo…tanh bành không hề dọn dẹp, để các cô các chị nhân viên môi trường phải dọn hót đẩy đến vẹo người những xe rác cao ngất ngày đêm sau đó, để Hà Nội được hồi sinh phần nào trong ánh mắt của những ai còn đôi chút lòng tự trọng khi nhìn ngắm đất trời Thủ đô.
Công tác đoàn thể
Ngoài công tác chuyên môn và tham gia công tác công đoàn ở trung tâm, tôi tham gia Thường vụ ban chấp hành công đoàn cơ quan, có thời gian làm trưởng ban nữ công cơ quan, rồi về sau lại là Phó ban vì sự tiến bộ phụ nữ của ngành nữa. Nhưng làm những công việc này, nhất là khi làm báo cáo, tôi phải làm giấu giếm cứ như việc riêng không bằng. Tranh thủ lúc nghỉ trưa, hoặc nhất là trong giờ làm việc, bất chợt giám đốc mà sang phòng là tôi phải tắt phụt bản soạn thảo dở dang trên máy tính. Thực ra cũng chẳng phải Sếp ngăn cản gì, nhưng tôi cứ có cảm giác như Sếp không khoái tôi mất thì giờ về những việc này. Nhưng tôi mặc kệ, tôi chăm chú say sưa tổng kết từ những báo cáo của địa phương, có bao nhiêu chị em được vay vốn làm kinh tế để xóa đói giảm nghèo, được đi học nâng cao trình độ, được đề bạt, được tăng lương và cảm thấy niềm vui tràn ngập. Nhưng lại chợt băn khoăn, cả địa phương cả chúng tôi ở trung ương, chả ai tổng kết xem có bao nhiêu chị em đi làm về cứ quần quật lăn lộn với đàn con với công việc không tên một mình mà ông chồng yêu quí chả bao giờ chia sẻ, vì nghiễm nhiên coi đó là việc của đàn bà! Có bao nhiêu chị em đau khổ âm thầm khi tuổi sang xế chiều, đức lang quân quên mất người vợ đã một đời hi sinh tất cả vì mình vì con, mải mê bỏ chạy theo những bóng hồng của thời hiện đại và tự vấn rằng đó là chạy theo tiếng gọi của trái tim(!) Là cứ nghĩ thế thôi, chứ tôi chả làm gì được, ngoài việc song sóc nhắc con trai, rằng vợ con cũng làm như con, con phải động tay động chân mà cùng chia sẻ việc nhà và quan tâm đến nó đấy nhé.
Tôi đã tìm được nguồn động viên lớn chính là từ tập thể đoàn viên công đoàn nơi đang công tác, từ tập thể anh chị em trong ban chấp hành công đoàn và chị em trong ban nữ công cơ quan. Họ đã tiếp sức cho tôi và giúp tôi hiểu ra rằng những hoạt động công đoàn, có khi chỉ là ngồi với nhau tập văn nghệ, chuẩn bị cho một buổi biểu diễn hay sinh hoạt nội bộ cơ quan, nhưng chính nó lại là sợi dây vô hình gắn kết mọi người, khiến cho ai nấy đều dễ cởi mở cộng tác hợp tác với nhau làm chuyên môn cho tốt hơn, chứ không dè chừng, lạnh lùng, xa cách, cục bộ. Có khi chỉ một cái nhìn thương cảm, một cái nắm tay bạn trên giường bệnh, cũng đủ để người ta vượt qua được cơn đau, và ngồi dậy để ngày mai đứng lên đi tiếp.
Nhưng làm công đoàn thì hay phải đi “xin”, xin đủ thứ. Có những cái xin được rất vui, có cái xin được thấy buồn. Tôi đã xin cơ quan cho chị em được đi du ngoạn một năm một lần vào ngày 8/3, tới di tích lịch sử, thắng cảnh nào đó, hoặc chùa chiền. Ban nữ công và ban vì sự tiến bộ phụ nữ phối hợp tổ chức, kinh phí xe cộ đi lại…cơ quan và công đoàn chịu, giờ làm việc vàng ngọc bị xâm phạm thì thủ trưởng lơ cho không khiển trách. Về sau, trở thành tiền lệ, cứ 8/3 là chị em lại nô nức lên đường, bỏ lại đằng sau tất cả những muộn phiền của cuộc đời thường nhật, và quên tạm chồng con! Đấy là niềm vui.
Còn ở trung tâm, ngày 8/3 nào thì cũng thành lệ, công đoàn phải đi xin giám đốc chút ít, phát cho mỗi người dăm ba chục ngàn gì đó, gọi là để chị em từng phòng từng tổ rủ nhau đi “bù khú” ở đâu, hoặc để tự do thì chị em có người còn phải dùng tiền ấy mà tự mua hoa về nhà cắm cho đỡ tủi thân vì không may đức ông chồng thân yêu của mình mải việc, vô tâm, hoặc bận đi chúc mừng 8/3 cho các cô gái khác! Tôi vẫn hay làm công việc đi xin này. Nhưng có một lần, vào dịp 8 tháng 3, bỗng dưng tôi nổi cơn tự ái, tôi thầm nghĩ và nói với mấy chị em “cùng hội cùng thuyền”, tôi không xin nữa, tôi án binh bất động, xem thử các đấng nam nhi làm công tác quản lí có ý kiến gì không, có chủ động quan tâm gì không nào. Tôi hơi bốc đồng, và liều, bởi phải chi mấy đấng mày râu ấy lại quên luôn thì tôi thật mang tội với chị em. Nhưng thật may, giám đốc không thấy chị em lên tiếng gì, không lèo nhèo đệ trình bẩm báo gì, bèn thắc mắc hỏi tôi: “sắp đến 8/3 rồi sao không thấy các bà ý kiến gì nhỉ?”. Tôi cười đậm mà cố tỏ ra nhạt: “Cảm ơn ông. Là chúng tôi đang đợi các ông đây, chỉ khác là đợi trong im lặng thôi để nhường cho sự quan tâm của các ông động đậy…” Rõ là văn nghệ văn gừng quá. Kết quả là từ năm ấy, tôi viết giấy xin tiền thì xin ráo, cho cả đàn ông đàn bà mấy chục nghìn như nhau, để cho các ông có cái mà mua hoa về tặng vợ mình ở nhà nữa!!! Đấy là bất chợt manh nha một chút buồn, cái buồn rất phức tạp và “tạch tạch sè” của tôi chứ bản chất vẫn là niềm vui thôi, niềm vui thật giản dị. Và nói sao thì nói, chúng tôi - những đàn bà hiền dịu mà cũng rất ghê gớm này - vẫn phải cảm ơn các ông một cách thật lòng. Và để thể hiện tình đoàn kết gắn bó không chỉ trong công việc, tôi đã “lôi kéo”, luyện tập để TOÀN BỘ TRUNG TÂM đàn ông thì sơ mi trắng cổ thắt cà vạt (cả giám đốc nữa không trốn được), đàn bà áo dài quần trắng xuất hiện trên sân khấu lớn ở tổng hành dinh cơ quan, hai hàng từ dưới hội trường đi lên ào ào như thác đổ trước sự kinh ngạc và phấn khích của mọi người, cất cao lời ca tiếng hát rõ thật hoành tráng.
Cơ quan nói chung và Trung tâm tôi nói riêng tiếp tục được phát triển trên cơ sở hiện đại hóa ngành với sự trợ giúp dài hạn của dự án Sida Thụy điển. Bởi vậy chuyên gia Thụy điển sang nhiều, trong đó có hai chuyên gia làm việc luôn tại Trung tâm và một số chuyên gia sang công tác ngắn hạn. Làm việc với họ, chúng tôi học được rất nhiều, từ phương pháp làm việc, cách xây dựng dư án, viết dự án, trình bày thuyết phục, kiểm tra giám sát triển khai công việc theo mục tiêu ngắn và dài hạn. Chuyên gia phải đi một số địa phương khảo sát, và Sếp cử tôi dẫn họ đi. Vì vậy tôi lại rong ruổi đường trường, và có những kỉ niệm vui buồn khó quên.
Một lần tôi đi Thái Nguyên cùng hai chuyên gia. Một ông để quên hộ chiếu nên vào khách sạn (nhà nước), họ không chịu. Ông ấy biết là mình thiếu sót rồi, nhưng quay lại Hà Nội để lấy giấy tờ thì mất công quá, nên tôi trình bày với khách sạn rằng chúng tôi thuộc một đoàn công tác ở cơ quan trung ương, tôi đã gọi điện về cơ quan địa phương nhờ bảo lãnh, nhưng mãi vẫn chưa dàn xếp xong. Thế là chuyên gia nổi cáu, họ cự tôi sao không thuê khách sạn tư nhân, mà cứ nhất định phải vào khách sạn nhà nước? Chả là vào tư nhân thì chủ dễ thông cảm hơn, chỉ cần để giấy tờ của một người đại diện là đủ. Tôi ú ớ chỉ giải thích chung chung là ở đây an toàn hơn, nhưng thôi họ đã quyết chí thì tôi cũng đưa sang khách sạn tư nhân vậy. Tất nhiên là chả có chuyện gì, nhiều khi chỉ là thói quen thôi. Có điều là, nếu xảy ra chuyện gì bất thường, thì ở một nơi kiểm tra gắt gao chắc cũng sẽ được giải quyết nhanh chóng, và tôi đỡ trách nhiệm hơn, bởi vì tôi phải lo nhiệm vụ bảo vệ chuyên gia nữa chứ. Cũng không phải vô cớ mà ông chuyên gia nọ khó chịu khi vào khách sạn nhà nước, ông ấy rất ác cảm vì đã đi nơi khác nhiều rồi, ở khách sạn tư thì cần gọi gì, ăn sáng điểm tâm thế nào, loáng một cái là xong, còn khách sạn nhà nước thì thật to, người phục vụ rõ nhiều, cứ đi qua đi lại mà đợi được một bát phở buổi sáng còn là mệt lắm, lâu lắm.
Làm việc buổi sáng xong, lãnh đạo và tổ chức đãi tiệc đoàn, các món đặc sản chế biến từ con cầy hương. Nhưng chỉ có một chuyên gia sài, vừa nhâm nhi vừa suy nghĩ, còn một ông thì từ chối hẳn, nên phải gọi cho ông ấy vài món thịt gà, dưa chuột, khoai tây rán gì đấy. Ông ta nhẩn nha kể chuyện: “Ngày xưa hồi bố tôi còn sống, ông dễ tính lắm chứ không khó khăn gì. Tuy nhiên, bố tôi chỉ ăn những thứ biết rõ nguồn gốc của nó, và cách chế biến. Ví dụ, quả dưa chuột thái ra ăn sống, khoai tây thái miếng ra rán, đùi gà mua ở siêu thị mang về luộc hoặc chiên…chứ tự nhiên có những món là lạ thì chịu không dám ăn…” Rồi ông ta kết luận “mà tôi thì giống tính bố tôi!!!”. Thảo nào mặc cho chủ nhà ra sức ca ngợi món đặc sản, rằng con cầy hương là loài quí hiếm lắm (không phải là chó đâu!), không phải lúc nào nhà hàng cũng có sẵn…nhưng chuyên gia thì dửng dưng nghe, cười tủm tỉm và cứ việc say sưa chén thịt gà khoai tây thêm chút cơm trắng!
Lần khác, chúng tôi vào Nghệ An. Chuyên gia nhận phòng xong, kiểm tra ngay mọi thứ, phát hiện thấy vòi nước hỏng và toilet tắc ở một phòng. Họ kéo ra lễ tân và kêu um lên, yêu cầu đổi phòng ngay. Không may các nhân viên chưa giải quyết được kịp thời, thế là ba ông đỏ mặt tía tai giận dữ. Thấy tôi chỉ ôn tồn nói với mấy cô bé và nhắc các em khẩn trương hơn, thái độ có vẻ hòa bình, mấy ông cáu luôn với tôi “Này madam Thư, bạn không được hiền thế đâu nhé. Bọn này bậy quá, phải cho chúng nó một trận, ấm ớ là đi ngay khách sạn khác chứ!”. Tôi cũng sợ luôn, vì tuy đã làm việc với họ lâu lắm rồi, mà tôi chưa bao giờ chứng kiến sự nổi nóng điên cuồng của họ đến thế. Nhất là ông cố vấn trưởng, phải nói là mọi khi ông ấy hiền đến mức không thể hiền hơn, cực kì tình cảm, điềm đạm, mà nay ông ấy thành một người khác hẳn. Thì ra, họ quen với mọi sự nghiêm túc, có trách nhiệm và không thể tắc trách, đại khái, còn “quân ta” thì cứ phải từ từ, rồi thì cũng đổi phòng khác mà.
Cho tới một lần sau đó chừng nửa năm, chúng tôi tới một khách sạn khác, cũng gặp phải tình trạng tương tự. Lần này, chưa cần để chuyên gia nổi nóng, tôi đã đỏ mặt tức giận và gay gắt yêu cầu khách sạn cho người đi sửa rồi. Và mặc dù không biết tiếng Việt, mấy ông chuyên gia vẫn hiểu tôi đang nói gì, rồi các ông ấy cười vừa hiền lành vừa dí dỏm bảo tôi “Hôm nay mới đúng là Madam Thư đây. Bạn đã thay đổi, theo chiều hướng đúng đó. Không thể hiền mãi được đâu!!!” Nghe vậy tôi hơi ngượng và buồn cười, chứ không lạ, vì tôi vẫn biết rất rõ cái mệnh “TÍCH LỊCH HỎA” của mình, có điều mọi khi thì tự kiềm chế, còn bây giờ “lây” tính mấy ông, nên tôi bùng phát tự nhiên, thế thôi.
Mỗi lần đi công tác ở đâu, chuyên gia quen yêu cầu tôi đi với họ rồi và Sếp cũng quen cử tôi đi. Một số lớp đào tạo chuyên gia giảng, hoặc hội thảo tôi cũng được yêu cầu đi dịch trực tiếp. Ở lớp đào tạo thì không có vấn đề gì, đã là chuyên môn sâu thì tha hồ yêu cầu chuyên gia trình bày lại, giảng giải kĩ, học viên thầy giáo thoải mái tranh luận nhau cho ra nhẽ. Nhưng ở hội thảo, có khi tới hàng trăm người, thì tôi không bao giờ bị vấp váp khi dịch từ Việt sang Anh. Các lãnh đạo, các chuyên gia trong nước, cán bộ chuyên viên muốn nói trời nói đất gì (ý tôi muốn nói trong phạm vi chuyên môn của hội thảo thôi, chứ lanh tanh bành sang lĩnh vực khác, là tôi ngọng ngay!) tôi cũng dịch đuổi theo thoải mái, và không bao giờ cảm thấy lúng túng trục trặc. Nhưng khi nghe chuyên gia trình bày, tôi dịch Anh sang Việt, thì có lúc tôi bí, tai ù cả lên, không hiểu thật rõ ông ta nói gì. Với mạch đang bốc, và để khỏi mất thời gian, tôi cứ dịch ào đi để bắt đầu từ câu sau quay lại tự tin và làm chủ hơn. Nhớ lại, tôi thấy thông cảm với ai gặp sự cố trong khi dịch, chứ không phải bào chữa cho mình. Dịch ào thế là không đúng rồi, là sai rồi, nhưng thực sự tôi không bao giờ có ý coi thường người nghe cả. Và may là chuyên gia luôn hài lòng, nên tôi đỡ áy náy. Chỉ những bản báo cáo viết bằng tiếng Anh, tôi biết là mình viết còn kém lắm, nên tôi luôn đưa sản phẩm của mình nhờ chuyên gia sửa lỗi hộ rồi mới nộp đi. Qua đó, tôi học được nhiều hơn. Nhưng nhiều cũng chẳng ăn thua gì, bản chất là tôi viết kém, thế thôi. Ở Trung tâm, các em các cháu trẻ dần dần cũng tiến bộ nhiều về tiếng Anh vì có điều kiện làm việc trực tiếp với chuyên gia trong chuyên môn. Tuy nhiên, có những kĩ sư chương trình rất giỏi mà ngoại ngữ yếu thì thiệt thòi, vì muốn đi nước ngoài phải thi kiểm tra tiếng Anh. Tôi luôn khích lệ họ tránh mặc cảm, và phải mạnh dạn. Một lần tôi được các Sếp cử đi Úc. Tôi chưa tới Úc bao giờ, nhưng đã đề nghị cho một cậu đi thay. Nói bằng lời trực tiếp chưa ổn, tôi phải viết giấy chính thức, và động viên cậu tích cực lên. Kết quả là sau chuyến đi này, cậu thay đổi nhiều, sau được đi nữa không khó khăn gì. Dịp ra nước ngoài làm việc với bạn, tôi giao cho nhân viên tập dịch những đoạn nào đó để họ mạnh dạn tự tin hơn. Hoặc trong các hội thảo phần thảo luận, tôi khuyến khích các bạn trẻ đảm nhận một phần, cho quen. Tôi biết, tôi sẽ già đi, không ôm đồm, “đại tiện” mãi được.
Năm 1998, anh Tự giám đốc, Lý - trưởng phòng kĩ thuật và tôi đi công tác tại Thụy điển và Pháp mười ngày theo dự án. Tôi làm phiên dịch. Thời gian ở Thụy Điển là chính. Nhớ lại ngày đầu tiên gặp gỡ, Sếp Thụy điển tiếp chúng tôi và ông cắm hai lá cờ nhỏ hai phía, quốc kì Thụy điển và Việt Nam. Ông nói ngậm miệng như người Anh vậy, nét mặt lạnh lùng khiến tôi cũng hoảng, sau dần dần thấy ông ấy rất khôi hài, nên bớt lo và thoải mái hơn.
Ngày nào chúng tôi cũng làm việc hai buổi, luân phiên qua một số đơn vị nghiệp vụ rồi làm kĩ với các đơn vị công nghệ thông tin. Giờ nghỉ giải lao, chúng tôi có thể vào phòng căng tin ở ngay cùng tầng, để uống sữa, cà phê, chè đủ loại, để ăn chút bánh ngọt hoàn toàn miễn phí. Ở đây họ tổ chức thế thật là tiện lợi, tiện cho bạn bè có thể ngồi với nhau chuyện trò vui vẻ, kể cả nhắn nhủ tâm tình trong chốc lát những việc cần và gấp gáp.
Chỗ ở bạn bố trí cho chúng tôi thật dễ chịu, gần cơ quan. Chúng tôi có thể đi bộ thong thả trên những con đường ngập tràn lá vàng lá đỏ rơi bay xào xạc, trong một cảm giác yên bình. Đi đường, tới ngã tư đèn xanh đèn đỏ, người đi bộ bao giờ cũng được ưu tiên nhất. Nếu bạn đang phải dừng vì đèn đỏ mà lại muốn qua đường ngay, thì bạn nhấn nút ra hiệu, đèn đổi sang xanh ngay và bạn được như ý. Đi ở đâu, không có đèn hiệu giao thông thì bạn luôn được các loại xe dừng lại nhường đường để bạn đi trước. Thủ đô
Kì này sang đây, chúng tôi được hai chuyên gia (vốn cùng làm việc dài hạn ở trung tâm) dẫn về thăm gia đình của họ. Một ông có bố mẹ già sống với nhau tại một ngôi nhà rộng rãi và khuất nẻo thuộc thành phố
Một lần, họ dẫn chúng tôi dạo quanh siêu thị lớn. Tôi loay hoay tra tìm giá định mua một cái máy hút bụi nho nhỏ. Tôi sáng mắt lên khi thấy nó quá rẻ. Chuyên gia tiến lại gần, xem tôi định mua gì, ông ấy nhìn một lát rồi cười và bảo, máy của Trung Quốc đấy, không phải của Thụy điển đâu. Mắt tôi liền cụp xuống, không dấu được nỗi thất vọng. Tôi hỏi bạn sao biết vậy trong khi tôi chưa tìm ra chữ nước nào sản xuất. Ông ta cười và bảo: “Chỉ nhìn giá là biết thôi!” Sau rồi, chúng tôi cũng chỉ ngắm nhìn cho biết chứ không mua được gì cả. Nhưng trước khi ra khỏi cửa hàng, tôi gắng tìm một thứ gì đó của Thụy điển để mang về làm kỉ niệm. Tìm lâu lắm, tôi mới nhặt một cái móc treo nhỏ gắn tường, vậy mà tốn tới hơn chục đô la. Khi tôi ra quầy trả tiền, ông bạn mới đi theo và cầm cái móc lên xem, xong ông ta tiếp tục cười và bảo tôi: “Cái móc này đúng là hàng Thụy Điển sản xuất, nhìn giá là tôi biết mà!!!” Tôi không dám kể là ở nhà tôi có hàng đống móc rồi, tôi cố chọn móc này để ghi dấu ấn tôi đã sang Thụy Điển, vì sợ ông ta lại vặn sao không tìm thứ gì khác làm kỉ niệm, chả lẽ lại bảo vì tốn tiền quá dù họ thừa hiểu mình là khó khăn và đời sống thấp rồi.
Không mấy khi có dịp sang Châu Âu, Giám đốc Tự nảy ý xong việc sẽ gọi điện hoặc Fax về báo cáo thủ trưởng cơ quan xin ở lại mấy ngày để du ngoạn Hà Lan, Ý…cho biết.Nhưng tôi cản lại, và nói với Sếp: “Nếu chúng ta là nhân viên thì còn có thể. Dù sao xin ở lại là “tiền trảm hậu tấu” rồi, tôi và anh ở trong ban giám đốc cùng với cậu Lý trưởng phòng mà rủ nhau ở lại thì thế nào ấy. Đó là chưa kể ở nhà bao nhiêu việc bận dồn vào mình anh Hòa. Giá như ý nghĩ này của anh có từ hồi chưa đi thì hay biết mấy, chúng ta sẽ báo cáo xin phép trước, may ra mọi người thông cảm mà duyệt thì có phải OK không. Tôi cũng hiểu đây là dịp hiếm có trong đời nhưng không khác được Sếp ạ”. Bây giờ nghĩ lại, đôi lúc tôi thấy ân hận vì không nghe theo sáng kiến của Sếp.
Ở Thụy Điển là chính, chúng tôi chỉ sang Pháp làm việc một ngày liên tục với 7 nhóm chuyên môn từ 9 giờ sáng đến 7 giờ tối và ngủ một đêm tại Paris. Mệt phờ người nhưng tôi rất vui vì cũng biết qua thành phố diễm lệ này, nhưng chỉ nhìn cái bên ngoài của nó chứ không biết cái bên trong. Chúng tôi được dạo qua tháp Eiffen, chụp hình dưới chân chứ không dám đi lên đỉnh, vì tôi đang mệt choáng mà cậu Lý thì lại khuyên,”chị ơi thôi đừng lên cao em sợ chóng mặt lắm” nên thôi luôn. Chỉ khổ thân anh Tự, Sếp của chúng tôi thích lên quá cho biết, mà hai thằng cùng đoàn cứ ngang phè cản lại. Rồi đi qua nhà thờ Đức Bà, dạo bên bờ sông Seine thơ mộng, lòng vòng về khách sạn bụng đói meo, tôi phải chạy ra đường phố tìm mua ít cơm nóng, đùi gà quay cho mấy người dùng tạm.
Chúng tôi thuê hai phòng khách sạn, tôi một phòng và hai ông tướng chung một phòng. Dạo ấy đúng vào dịp hội nghị gì nên khách đến
Trong lúc hai anh em lục tục chuẩn bị, tôi xuống ăn sáng trước để còn giờ mà lo thanh toán, gọi xe rồi hai anh em xuống ăn sau. Trông thế thôi chứ vội ra phết, chúng tôi tất tả ra sân bay trở về với đất nước, gia đình mình, tuy còn nghèo nhưng hẳn là nơi thân thương hơn chốn phồn hoa diễm lệ không phải của mình này.
Trở về, theo kế hoạch của dự án, chúng tôi phải chuẩn bị cho một đấu thầu quốc tế để chọn đơn vị cung ứng phần cứng phần mềm cho mạng máy tính toàn ngành. Khâu chuẩn bị tài liệu làm rất công phu. Phần tiếng Anh, tôi đưa chuyên gia tài liệu 25 trang qui định về hồ sơ thầu thì chuyên gia gửi đi bộ phận có trách nhiệm duyệt phản hồi về tới 7 trang góp ý tỉ mỉ, yêu cầu giải thích từng điểm li ti để họ thật hiểu nhất là những điều khoản phù hợp với điều kiện của nước mình. Chỉ sau khi trao đi đổi lại thật kĩ lưỡng giữa hai bên, sửa đi sửa lại cẩn thận, tài liệu mới trở thành chính thức phát hành. Mọi khâu chuẩn bị, mời thầu, mở thầu, chấm thầu,…đều được làm dưới sự giám sát và tham gia trực tiếp của chuyên gia kĩ thuật. Nhớ lại khi chấm thầu, hai công ty được chọn vào ngang tầm nhau rồi về tất cả các mặt, thì khâu cuối cùng là chuyên gia yêu cầu tháo máy mẫu, xem từng bộ phận bên trong, lập bảng kê đánh dấu, bộ phận ấy do nước nào sản xuất, đánh dấu cộng trừ , để cuối cùng chọn ra người thắng thầu. Chúng tôi rất cảm phục sự làm việc khách quan, vô tư và chặt chẽ nghiêm túc của họ. Vẫn chưa hết, đó là chuyên gia ở đây nhất trí, còn khi qua cơ quan kiểm toán, thì các biên bản phân tích chấm điểm được người có trách nhiệm gọi trao đổi hàng giờ qua điện thoại để chất vấn, và chúng tôi phải phối hợp với chuyên gia sở tại trả lời giải thích trực tiếp.
Đến khi trúng thầu, công ty nọ có nhã ý bố trí một chuyến đi
Ra về, tôi cứ bị ấn tượng mãi về môi trường sạch sẽ vệ sinh tuyệt vời của nước bạn, một “Thụy điển ở Châu Á” (có ai nói như vậy với tôi). Tôi lại ngậm ngùi đau sót nghĩ đến cảnh tượng cứ sau mỗi ngày lễ, ngày hội ở mình, to thì là Quốc khánh, bé thì là Trung thu, thôi thì các cháu học sinh sinh viên (lớp người có văn hóa hẳn hoi) ngồi bừa lên các bãi cỏ ven đại lộ hoặc công viên, ăn uống tùm lum rồi vứt đầy túi nilon, vỏ trái cây, vỏ hộp bánh kẹo…tanh bành không hề dọn dẹp, để các cô các chị nhân viên môi trường phải dọn hót đẩy đến vẹo người những xe rác cao ngất ngày đêm sau đó, để Hà Nội được hồi sinh phần nào trong ánh mắt của những ai còn đôi chút lòng tự trọng khi nhìn ngắm đất trời Thủ đô.
Công tác đoàn thể
Ngoài công tác chuyên môn và tham gia công tác công đoàn ở trung tâm, tôi tham gia Thường vụ ban chấp hành công đoàn cơ quan, có thời gian làm trưởng ban nữ công cơ quan, rồi về sau lại là Phó ban vì sự tiến bộ phụ nữ của ngành nữa. Nhưng làm những công việc này, nhất là khi làm báo cáo, tôi phải làm giấu giếm cứ như việc riêng không bằng. Tranh thủ lúc nghỉ trưa, hoặc nhất là trong giờ làm việc, bất chợt giám đốc mà sang phòng là tôi phải tắt phụt bản soạn thảo dở dang trên máy tính. Thực ra cũng chẳng phải Sếp ngăn cản gì, nhưng tôi cứ có cảm giác như Sếp không khoái tôi mất thì giờ về những việc này. Nhưng tôi mặc kệ, tôi chăm chú say sưa tổng kết từ những báo cáo của địa phương, có bao nhiêu chị em được vay vốn làm kinh tế để xóa đói giảm nghèo, được đi học nâng cao trình độ, được đề bạt, được tăng lương và cảm thấy niềm vui tràn ngập. Nhưng lại chợt băn khoăn, cả địa phương cả chúng tôi ở trung ương, chả ai tổng kết xem có bao nhiêu chị em đi làm về cứ quần quật lăn lộn với đàn con với công việc không tên một mình mà ông chồng yêu quí chả bao giờ chia sẻ, vì nghiễm nhiên coi đó là việc của đàn bà! Có bao nhiêu chị em đau khổ âm thầm khi tuổi sang xế chiều, đức lang quân quên mất người vợ đã một đời hi sinh tất cả vì mình vì con, mải mê bỏ chạy theo những bóng hồng của thời hiện đại và tự vấn rằng đó là chạy theo tiếng gọi của trái tim(!) Là cứ nghĩ thế thôi, chứ tôi chả làm gì được, ngoài việc song sóc nhắc con trai, rằng vợ con cũng làm như con, con phải động tay động chân mà cùng chia sẻ việc nhà và quan tâm đến nó đấy nhé.
Tôi đã tìm được nguồn động viên lớn chính là từ tập thể đoàn viên công đoàn nơi đang công tác, từ tập thể anh chị em trong ban chấp hành công đoàn và chị em trong ban nữ công cơ quan. Họ đã tiếp sức cho tôi và giúp tôi hiểu ra rằng những hoạt động công đoàn, có khi chỉ là ngồi với nhau tập văn nghệ, chuẩn bị cho một buổi biểu diễn hay sinh hoạt nội bộ cơ quan, nhưng chính nó lại là sợi dây vô hình gắn kết mọi người, khiến cho ai nấy đều dễ cởi mở cộng tác hợp tác với nhau làm chuyên môn cho tốt hơn, chứ không dè chừng, lạnh lùng, xa cách, cục bộ. Có khi chỉ một cái nhìn thương cảm, một cái nắm tay bạn trên giường bệnh, cũng đủ để người ta vượt qua được cơn đau, và ngồi dậy để ngày mai đứng lên đi tiếp.
Nhưng làm công đoàn thì hay phải đi “xin”, xin đủ thứ. Có những cái xin được rất vui, có cái xin được thấy buồn. Tôi đã xin cơ quan cho chị em được đi du ngoạn một năm một lần vào ngày 8/3, tới di tích lịch sử, thắng cảnh nào đó, hoặc chùa chiền. Ban nữ công và ban vì sự tiến bộ phụ nữ phối hợp tổ chức, kinh phí xe cộ đi lại…cơ quan và công đoàn chịu, giờ làm việc vàng ngọc bị xâm phạm thì thủ trưởng lơ cho không khiển trách. Về sau, trở thành tiền lệ, cứ 8/3 là chị em lại nô nức lên đường, bỏ lại đằng sau tất cả những muộn phiền của cuộc đời thường nhật, và quên tạm chồng con! Đấy là niềm vui.
Còn ở trung tâm, ngày 8/3 nào thì cũng thành lệ, công đoàn phải đi xin giám đốc chút ít, phát cho mỗi người dăm ba chục ngàn gì đó, gọi là để chị em từng phòng từng tổ rủ nhau đi “bù khú” ở đâu, hoặc để tự do thì chị em có người còn phải dùng tiền ấy mà tự mua hoa về nhà cắm cho đỡ tủi thân vì không may đức ông chồng thân yêu của mình mải việc, vô tâm, hoặc bận đi chúc mừng 8/3 cho các cô gái khác! Tôi vẫn hay làm công việc đi xin này. Nhưng có một lần, vào dịp 8 tháng 3, bỗng dưng tôi nổi cơn tự ái, tôi thầm nghĩ và nói với mấy chị em “cùng hội cùng thuyền”, tôi không xin nữa, tôi án binh bất động, xem thử các đấng nam nhi làm công tác quản lí có ý kiến gì không, có chủ động quan tâm gì không nào. Tôi hơi bốc đồng, và liều, bởi phải chi mấy đấng mày râu ấy lại quên luôn thì tôi thật mang tội với chị em. Nhưng thật may, giám đốc không thấy chị em lên tiếng gì, không lèo nhèo đệ trình bẩm báo gì, bèn thắc mắc hỏi tôi: “sắp đến 8/3 rồi sao không thấy các bà ý kiến gì nhỉ?”. Tôi cười đậm mà cố tỏ ra nhạt: “Cảm ơn ông. Là chúng tôi đang đợi các ông đây, chỉ khác là đợi trong im lặng thôi để nhường cho sự quan tâm của các ông động đậy…” Rõ là văn nghệ văn gừng quá. Kết quả là từ năm ấy, tôi viết giấy xin tiền thì xin ráo, cho cả đàn ông đàn bà mấy chục nghìn như nhau, để cho các ông có cái mà mua hoa về tặng vợ mình ở nhà nữa!!! Đấy là bất chợt manh nha một chút buồn, cái buồn rất phức tạp và “tạch tạch sè” của tôi chứ bản chất vẫn là niềm vui thôi, niềm vui thật giản dị. Và nói sao thì nói, chúng tôi - những đàn bà hiền dịu mà cũng rất ghê gớm này - vẫn phải cảm ơn các ông một cách thật lòng. Và để thể hiện tình đoàn kết gắn bó không chỉ trong công việc, tôi đã “lôi kéo”, luyện tập để TOÀN BỘ TRUNG TÂM đàn ông thì sơ mi trắng cổ thắt cà vạt (cả giám đốc nữa không trốn được), đàn bà áo dài quần trắng xuất hiện trên sân khấu lớn ở tổng hành dinh cơ quan, hai hàng từ dưới hội trường đi lên ào ào như thác đổ trước sự kinh ngạc và phấn khích của mọi người, cất cao lời ca tiếng hát rõ thật hoành tráng.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét